Trening niedokrwienny
(Blood Flow Restriction - BFR)
Rewolucja w rehabilitacji
Dzięki wykonywaniu ćwiczeń w ograniczonym dopływie krwi możemy znacznie zwiększyć siłę i masę mięśniową. Ta znana i stosowana w sporcie od lat metoda stała się przełomem w rehabilitacji.
Na czym polega trening niedokrwienny?
Podczas wykonywania ćwiczeń zakłada się specjalne opaski uciskowe na ramiona lub uda (podobne do tych, wykorzystywanych podczas mierzenia ciśnienia) po to, aby ograniczyć przepływ krwi przez kończynę górną lub dolną. Dzięki zmniejszeniu ilości krwi tętniczej docierającej do odpowiednich partii ciała ogranicza się również ilość tlenu i innych składników odżywczych, niezbędnych do długotrwałej pracy mięśni.
Mogłoby się wydawać, że takie warunki treningowe są dość niebezpieczne, pamiętajmy, że ograniczenie przepływu krwi przez mięśnie jest tylko chwilowe, a wiele badań naukowych opisuje jego niezwykle korzystne efekty*.
Partia ciała poddana tak trudnym warunkom metabolicznym, zachowuje się tak, jakby poddawana była bardzo ciężkiemu treningowi. Wszystko bez obciążania stawów dodatkowym oporem zewnętrznym. W konsekwencji obserwujemy przyrosty masy i siły mięśniowej.
Według najnowszych badań naukowych efekt rozrostu nie dotyczy tylko tych mięśni, które znajdują się poniżej opaski, ale również tych powyżej. Co ciekawe istotne przyrosty masy mięśniowej zaobserwowano także na kończynach, na których nie było zaciśniętej opaski.
Jak budować masę mięśniową?
Masę mięśniową możemy budować zapewniając dwie główne składowe: napięcie mechaniczne i zmiany metaboliczne podczas wykonywania ćwiczeń. Trening BFR polega na zmaksymalizowaniu odpowiedzi metabolicznej przy stosunkowo niskim obciążeniu mechanicznym.
W warunkach ograniczonego przepływu krwi wzrasta w mięśniach:
- stężenie wolnych rodników
- kwasu mlekowego
- czynników indukowanych hipoksją (HIF)
- białek szoku cieplnego (HSP)
To z kolei aktywuje reakcję układu nerwowego i wyrzut hormonów, które odpowiedzialne są za procesy naprawcze tkanki mięśniowej.
Następuje wzrost poziomu hormonu wzrostu (GH), insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1), zmniejsza się aktywność miostatyny. Zauważono fenomen napływu dużej ilości wody do komórek mięśniowych tzw. „cell swellng” oraz aktywację swoistych komórek macierzystych mięśni – komórek satelitarnych, mających za zadanie regenerację mięśni.
Zastosowanie BFRT
W rehabilitacji pourazowej, pooperacyjnej
odbudowa masy i poprawa siły mięśniowej
W sporcie
maksymalizacja osiągnięć zawodnika
Wykorzystanie w Rehabilitacji
Ogromnym wyzwaniem współczesnej ortopedycznej fizjoterapii pooperacyjnej są postępujące w bardzo szybkim tempie zaniki mięśniowe. W zaledwie kilka dni po unieruchomieniu czy zabiegu operacyjnym dochodzi do spadku masy i siły mięśniowej nawet o 50%.
Często nie jesteśmy w stanie temu zapobiec ponieważ podczas rekonwalescencji po operacji czy kontuzji pacjentowi towarzyszy ból, staw zwykle wymaga długiego unieruchomienia bez możliwości obciążania. Najczęściej nie można też wykonywać ćwiczeń z obciążeniem z uwagi na ochronę operowanych i gojących się struktur.
W takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem może być zastosowanie treningu niedokrwiennego, dzięki któremu wpływamy na odbudowę utraconej masy i siły mięśniowej, bez obciążania stawu, jednocześnie zapewniając optymalne warunki do gojenia stawu.
Wykorzystanie w treningu wytrzymałościowym
Trening niedokrwienny ma swoje zastosowanie nie tylko do budowy masy i siły mięśniowej przy zastosowaniu minimalnego obciążenia zewnętrznego. Jest to świetna metoda treningowa również w sportach wytrzymałościowych. Opaski uciskowe można zastosować podczas biegu, jazdy na rowerze, ergometrze wioślarskim czy stepperze. Jest to więc świetny bodziec treningowy dla profesjonalnych sportowców.
Nowoczesna technologia czyli jak wygląda urządzenie?
Urządzenie Mad-Up, na którym pracujemy ma szeroko rozbudowaną i opatentowaną technologię, dzięki której każdy trening jest całkowicie spersonalizowany. Urządzenie to zawiera kilka, działających niezależnie mankietów, zakładanych na kończyny. Cyrkulacja krwi w kończynach jest więc monitorowana i regulowana w bezpieczny sposób. Protokoły ćwiczeń wbudowane w system, są oparte na wielu badaniach naukowych. Dzięki nim możemy pracować nad wzrostem siły, wytrzymałości mięśni bądź pracować bezpośrednio po kontuzji tak, by skrócić czas powrotu do aktywności. Tu nie ma przypadku. Każdy protokół jest dokładnie opracowany pod względem ilości serii, liczby powtórzeń, czasu przerwy, a nawet tempa ćwiczeń. To powoduje, że pożądane cele osiągamy jeszcze szybciej.
Kiedy nie stosować?
Jak każda metoda, tak i trening BFR nie jest dla każdego. Nie jest on zalecany u osób z problemami kardiologicznymi i naczyniowymi, z zakrzepicą żył głębokich, czy masywnymi zakrzepami. Bezpieczeństwo pacjenta jest najważniejszym kryterium prawidłowo prowadzonego treningu niedokrwiennego.
Przeciwwskazania bezwzględne
- Choroba zakrzepowo-zatorowa
- Epizod choroby zakrzepowo-zatorowej w przeszłości (>1)
- Zespół antyfosfolipidowy
- Występowanie choroby zakrzepowo-zatorowej w rodzinie
- Niedobór antytrombiny
- Trombofilia
- Ciąża
- Zakażenie w obrębie kończyn
- Przeszczep naczyniowy
- Cukrzyca/ neuropatia obwodowa
- Obrzęk limfatyczny
- Toczeń rumieniowy układowy
- Trombocytopenia
- Nieleczone dziedziczne zaburzenia krzepnięcia krwi
- Aktywna choroba nowotworowa/ leczenie onkologiczne
- Niedawny przeszczep skóry w obrębie kończyn
- Aktywny proces krwawienia
- Zaburzenia krzepnięcia
- Nieuregulowane nadciśnienie tętnicze (skurczowe)
- Stosowanie leków przeciwzakrzepowych
- Żylaki oraz zapalenie żył
- Przebyty zabieg operacyjny (<5 dni)
- Dożylne stosowanie leków narkotycznych
Przeciwwskazania względne
- Słabe krążenie krwi
- Palenie papierosów
- Dłuższy okres unieruchomienia (np. wcześniejsza długa podróż)
- Wysokie ciśnienie krwi (>140/90 mm HG)
- Odwodnienie
- Wiek >35 lat
Pomimo pozornych niebezpieczeństw związanych z chwilowym ograniczeniem przepływu krwi, BFRT jest metodą bezpieczną, a wykonywany pod kontrolą wykwalifikowanego specjalisty może być kluczem do szybkiego powrotu do sprawności fizycznej.
- Biazon, Thaís M P C et al. “The Association Between Muscle Deoxygenation and Muscle Hypertrophy to Blood Flow Restricted Training Performed at High and Low Loads.” Frontiers in physiology vol. 10 446. 17 Apr. 2019, doi:10.3389/fphys.2019.00446
- Hughes, Luke, et al. “Comparing the Effectiveness of Blood Flow Restriction and Traditional Heavy Load Resistance Training in the Post-Surgery Rehabilitation of Anterior Cruciate Ligament Reconstruction Patients: A UK National Health Service Randomised Controlled Trial.” Sports Medicine, vol. 49, no. 11, 2019, pp. 1787–1805., doi:10.1007/s40279-019-01137-2.
- Nielsen, Jakob Lindberg, et al. “Proliferation of Myogenic Stem Cells in Human Skeletal Muscle in Response to Low-Load Resistance Training with Blood Flow Restriction.” The Journal of Physiology, vol. 590, no. 17, 2012, pp. 4351–4361., doi:10.1113/jphysiol.2012.237008.
- Patterson, Stephen D et al. “Blood Flow Restriction Exercise: Considerations of Methodology, Application, and Safety.” Frontiers in physiology vol. 10 533. 15 May. 2019, doi:10.3389/fphys.2019.00533
- Törpel, Alexander et al. “Strengthening the Brain-Is Resistance Training with Blood Flow Restriction an Effective Strategy for Cognitive Improvement?.” Journal of clinical medicine vol. 7,10 337. 9 Oct. 2018, doi:10.3390/jcm7100337